Een hartgeruis is het geluid van het wervelen van bloed in het hart. Hartgeruis kan gehoord worden met een stethoscoop. Dit is een hulpmiddel van de dokter om geluiden in het lichaam versterkt te kunnen horen. Meestal is een hartgeruis onschuldig. Het ontstaat in het hart of in de grote bloedvaten zonder dat sprake is van een aangeboren hartafwijking. In sommige gevallen wijst een hartgeruis wel op een aangeboren hartafwijking.

Een hartgeruis komt veel voor. Bij ongeveer 50 procent van de kinderen in de kleuterleeftijd en lagere-schoolleeftijd is een geruis te horen. Een aangeboren hartafwijking komt gelukkig slechts bij 8 op de 1.000 kinderen voor. Kinderen met een syndroom, bijvoorbeeld het syndroom van Down, en kinderen met een andere aangeboren afwijking hebben een grotere kans op een aangeboren hartafwijking. Voor meer informatie over aangeboren hartafwijkingen zie hartafwijking (aangeboren).

Oorzaak

Hartgeruis kan veroorzaakt worden door een klepgebrek. Sommige hartgeruisen wijzen op een septumdefect. Bij een atriaal septumdefect (ASD) zit er in de scheidingswand tussen de twee boezems van het hart een gaatje. Bij een ventrikelseptumdefect (VSD) zit er een gaatje in het tussenschot van de twee hartkamers.

Ook door onregelmatigheden in het hart kan een hartgeruis ontstaan.
Bij gezonde mensen is soms ook een hartgeruis hoorbaar, zoals bij zware inspanning of wanneer iemand koorts heeft. Dit soort hartgeruis verdwijnt vanzelf weer en is ongevaarlijk.

Hoe erg is hartruis
Hartgeruis wordt ingedeeld in zes gradaties. Bij gradatie 1 is het hartgeruis zo zacht, dat zelfs een ervaren arts het vaak niet opmerkt. Gradatie 2 is goed op te merken, ook voor artsen die niet gespecialiseerd zijn in het hart. Gradatie 6, de hoogste gradatie, is een hartgeruis dat zo sterk is, dat deze hoorbaar is zonder stethoscoop.

Een hartgeruis hoeft niet ernstig te zijn. Bij zware lichamelijke inspanning, stress en bij koorts komt hartgeruis zelfs vaker voor bij gezonde mensen. Bij baby's is hartgeruis vaker waar te nemen dan bij ouderen. Dit komt door de dunne borstkas bij baby's waardoor het geruis veel beter te horen is. Vaak wordt het geruis opgemerkt op momenten van schrik, stress, koorts of een huilbui. Het hartgeruis gaat vanzelf weer over. In een enkel geval is sprake van een aangeboren afwijking. Dit moet door een arts nader onderzocht worden. Wanneer hartgeruis te horen is ten tijde van rust of slaap, kan er vaak meer aan de hand zijn.

Behandeling

Hartgeruis is een gevolg van een onderliggende afwijking aan het hart. Behandeling bestaat ten eerste uit het opsporen van de oorzaak. De manier van behandelen hangt af van de hartafwijking, maar zal in veel gevallen volstaan door chirurgie of medicatie.

Een lichte hartgeruis is vaak niet ernstig, maar in sommige gevallen is dit juist wel het geval. Bij een septumdefect is het geruis over het algemeen zachter naarmate het defect ernstiger is. Een hartgeruis ten gevolge van inspanning of stress hoeft niet behandeld te worden: deze verdwijnt vanzelf wanneer het lichaam rust krijgt.