Inhoud

Coma is in de geneeskunde een staat van diepe bewusteloosheid waarbij de persoon de ogen niet opent op aanspreken, geen opdrachten uitvoert en geen verbale reacties geeft. De diepte van de bewustzijnsdaling is bij coma alleen nog af te leiden uit bepaalde motorische reacties op pijnprikkels. De diepte van een comateuze toestand wordt bepaald op de Glasgow-comaschaal waarbij de patiënt op drie onderdelen beoordeeld wordt: Eye opening response (reactie door opening van de ogen), Motor response (motorische reactie) en Verbal response (spraak). De Glasgow-comascore wordt daarom ook wel EMV-score genoemd.

Mogelijke oorzaken zijn onder andere: vergiftiging (door drugs, alcohol of giffen), stofwisselingsproblemen (hypoglykemie, hyperglykemie, keto-acidose, enzovoort), ziekten van het centraal zenuwstelsel, CVA (beroerte/hersenbloeding), hersenletsel (hersenschudding), hartinfarct, hypothermie en zuurstoftekort. De stofwisselingsproblemen zijn de meest voorkomende oorzaak van coma.

Een tijdelijk coma wordt soms kunstmatig opgewekt (met medicijnen) om zwelling van de hersenen tegen te gaan.

Bij euthanasie spreekt men van een "medicamenteus geïnduceerd coma" .

Onderscheid met andere aandoeningen

Andere aandoeningen met betrekking tot bewustzijnsdaling:

Uit coma ontwaken

Het resultaat van coma is afhankelijk van de oorzaak en de plek (in de hersenen), de hevigheid en de neurologische schade. Het resultaat kan dan ook variëren van volledig herstel tot de dood. Patiënten kunnen uit coma ontwaken met een combinatie van lichamelijke, intellectuele en psychische problemen. Herstel ontwikkelt zich vaak geleidelijk, waarbij patiënten steeds meer reageren op hun omgeving. Sommige patiënten komen niet verder dan primair reageren, bij anderen zal zich uiteindelijk een volledig bewustzijn herstellen. Dit herstel wordt aangegeven in de Glasgow-comaschaal, welke loopt van 3 tot 15, waarbij 15 staat voor volledig normaal bewustzijn en 3 voor het totaal ontbreken daarvan (diep coma).

Coma duurt zelden langer dan vier tot zes weken. Daarna komt een patiënt te overlijden of gaat hij over in een vegetatieve toestand. Dit vervolgtraject kan jaren duren. Vaak wordt door leken beweerd dat mensen jaren in coma kunnen liggen of er na jaren uitkomen; dit is dus een incorrecte opvatting. De meest voorkomende doodsoorzaak van comapatiënten is een infectie zoals longontsteking.

Communicatie-experiment

Begin 2010 maakten onderzoekers in Luik en Cambridge bekend, dat men mogelijk voor 1 op de 5 patiënten een methode voor communicatie had gevonden. Men kon door middel van functionele magnetische beeldresonantie (fMRI) een simpel ja/nee systeem gebruiken indien men de patiënt gesloten vragen voorlegde. Aan de hand van de activiteit in bepaalde hersengebieden kon men diens antwoord op een vraag bepalen.

Misvattingen over coma

In tv-series, stripverhalen (bv. Rik Ringers) en lectuur (van bv. Karl May) wordt soms een verkeerde indruk gegeven van verloop en gevolgen van coma. De betrokkene komt er in de fictie meestal beter van af dan in werkelijkheid het geval zou zijn: de overlijdenskans is veel kleiner, blijvende schade is er vrijwel nooit, en men is vrij snel weer in staat op de oude voet door te leven met hooguit wat tijdelijk geheugenverlies. De werkelijkheid is minder rooskleurig.