Lichen sclerosus

Informatie over lichen sclerosus

Lichen Sclerosus

Lichen sclerosus (LS) wordt soms ook lichen sclerosus et atrophicans (LSEA of LSA) genoemd en is een huidziekte waarbij de huid plaatselijk elasticiteit verliest. De krijt een wittige verkleuring op die plekken. Het betreft vooral de huid van de genitaliën, die daardoor kunnen vergroeien, maar de aandoening kan ook elders op de huid voorkomen. De aandoening komt voor bij beide geslachten en op iedere leeftijd, maar het lijkt erop dat oudere vrouwen het vaakst getroffen worden. De aandoening is niet zeldzaam. Ongeveer twee à drie op de duizend personen lijden aan de aandoening.

Oorzaak

De oorzaak van de ziekte is onbekend. De ziekte is niet besmettelijk en niet erfelijk. Waarschijnlijk gaat het om een auto-immuunproces. Hoewel lichen sclerosus vaak de genitaliën treft, is het geen seksueel overdraagbare aandoening.

Symptomen

Vrouwen De meest voorkomende klachten bij lichen sclerosus zijn jeuk, een schraal gevoel en irritatie van de vulva. Tevens worden vaak anale jeuk en pijnlijke ontlasting gemeld. In een later stadium van de aandoening kan pijn bij het vrijen voorkomen. Vaak wordt dit geassocieerd met fissuurvorming (een kloofje), vernauwing van de vagina-opening en verkleving van de schaamlippen. Verder is er een witte verkleuring van de geslachtsorganen. Door het krabben en de huidatrofie treedt beschadiging op van de huid. Ook abnormale haargroei aan de binnenkant van de schaamlippen wordt soms gezien, die weer verdwijnt wanneer de aandoening geneest. Mannen Bij mannen ontstaat meestal eerst een ontsteking van de voorhuid van de penis en soms ook van de eikel. Ten gevolge van deze ontsteking kan de voorhuid vernauwen, waardoor deze niet meer over de eikel kan worden teruggeschoven. In een later stadium ontstaat een verdunning van de huid. De huid wordt wit van kleur en lijkt dan papierdun. Problemen met de ontlasting komen regelmatig voor, meestal veroorzaakt door kloofjes van het slijmvlies van de anus. Veelal zijn er ook klachten van dyspareunie (pijn bij het vrijen) en soms is gemeenschap geheel onmogelijk. Overige symptomen In 20 procent van de gevallen worden ook afwijkingen gezien op de romp, voornamelijk op het bovenste deel en rond de navel. Zeer zelden ziet men de huidafwijkingen op de scrotum (balzak), schedel, de handpalmen en de voetzolen. In de mond komt deze aandoening voor als blauw-witte plekjes op de binnenkant van de wang, het verhemelte en de tong, vaak zonder dat men er weet van heeft.

Behandeling

Lichen sclerosus is niet te genezen. Het doel van de behandeling is het bestrijden van symptomen, het voorkómen en het behandelen van complicaties en het vroeg opsporen van maligniteiten. De basis van de huidige behandeling van lichen sclerosus wordt met name gevormd door dermatocorticosteroïden. De volgende behandelelementen kunnen worden onderkend:

• Langdurig gebruik van corticosteroid crèmes, (klasse III of IV). Dit wordt in een actieve fase gedurende enkele weken twee keer per dag aangebracht, daarna dient de behandeling afgebouwd te worden. Vaak wordt aangeraden om dit een of twee keer per week door te gebruiken, omdat de ziekte opnieuw kan opvlammen. Er zijn ook successen gemeld met tacrolimuszalf en pimecrolimuscrème.
• Daarnaast is het belangrijk de huid goed te verzorgen met een (neutrale) vette zalf. Bij postmenopausale vrouwen kunnen lokale oestrogenen een therapie zijn voor vaginale atrofie, maar deze remmen het ziekteproces van lichen sclerosus niet.
• Een aantal studies laat bij lichen sclerosus gunstige resultaten zien van het gebruik van lokale calcineurineremmers, pimecrolimus en tacrolimus.
• Indien er bij vrouwen vernauwing is van de vaginaopening en er is wens voor geslachtsgemeenschap, kan er een verwijdingsoperatie plaatsvinden een zgn. introitusplastiek. Dit kan worden overwogen als sprake is van een vernauwde ingang van de vagina. Bij vrouwen met lichen sclerosus (LS) is de huidplooi aan de achterzijde (commissura posterior) vaak strak en kwetsbaar, bijvoorbeeld leidend tot bloedverlies bij seks. Ook de plooi aan de voorzijde is vaak kwetsbaar. Genoemde plastiek wordt meestal via dagbehandeling uitgevoerd (dus geen opname noodzakelijk). Omdat lichen sclerosus niet voorkomt ter plaatse van de vaginawand wordt deze bij een plastiek gebruikt. Dus als de vagina-achterwand wordt gebruikt om de ingang van de schede te verruimen (klassieke 'introitusplastiek'), dan bestaat er géén risico dat daar ter plaatse lichen sclerosus optreedt.
• Bij mannen met een vernauwing van de voorhuid kan een besnijdenis een goede oplossing zijn. Ook bij vrouwen kan een vergelijkbare besnijdenis uitkomst bieden in het geval de clitoris is begraven onder weefsel dat is verkleefd.
• Er zijn ook tal van alternatieve behandelingen, zoals acupunctuur of een glutenvrij dieet.
• De aandoening kan zowel psychisch als fysiek belastend zijn voor relaties. Goede begeleiding is belangrijk. Dit kan gebeuren door gynaecoloog of dermatoloog of (vooral bij hardnekkige of uitgebreide afwijkingen) in een gespecialiseerde vulvapoli waar deze samenwerken.

Beloop

In de meeste gevallen is de aandoening blijvend bij mensen boven de 45 jaar. Een klein deel van de patiënten met lichen sclerosus zijn meisjes vóór de puberteit. Bij twee derde van deze kinderen verdwijnen de klachten spontaan bij het begin van de puberteit. Bij de resterende een derde blijven afwijkingen bestaan. Complicaties In aangedane huidgedeelten kan zich een plaveiselcelcarcinoom ontwikkelen. Het risico hierop wordt geschat op 5 a 6 procent. De plaveiselcelcarcinomen ontstaan vooral in de hyperplastische gebieden.