Anafylactische shock

Informatie over anafylactische shock

Anafylactische Shock

Anafylaxie is een medische term voor een snelle systemische allergische reactie, die ook vaak een anafylactische shock wordt genoemd. Anafylaxie treedt soms op wanneer een persoon wordt blootgesteld aan een allergeen waarvoor de persoon in kwestie allergisch of sensitief is. Vele stoffen kunnen als allergeen fungeren. Zelfs zeer kleine hoeveelheden van het allergeen kunnen al een levensbedreigende anafylactische reactie veroorzaken. Anafylaxie kan optreden na inname van het allergeen, maar ook na inademing ervan, na huidcontact of een injectie met de betreffende stof. De ernstigste vorm van anafylaxie kan soms in enkele minuten tot de dood leiden als deze niet meteen wordt behandeld. Ernstige anafylactische reacties zijn gelukkig erg zeldzaam vergeleken met meer 'normale' allergische reacties. Een verschil tussen een anafylactische reactie en een anafylactoïde reactie is dat men in het eerste geval gesensibiliseerd moet zijn voor het antigeen, men moet met andere woorden antilichamen (IgE) aanmaken vooraleer de reactie plaats kan hebben. Men zal dus nooit bij het allereerste contact met een allergeen (bijvoorbeeld latex) een reactie vertonen. Bij anafylactoïde reacties is deze sensibilisatie niet nodig: de allergenen hebben zelf een vasoactieve werking, die histamine stimuleert, zoals bijvoorbeeld bijengif. Er is dan ook geen IgE aantoonbaar. Men spreekt van een anafylactische shock wanneer het lichaam door verwijding van de bloedvaten ten gevolge van het vrijgeven van een grote hoeveelheid histamine in shock geraakt. Samen met shock kunnen ook andere symptomen optreden, doch dit is niet noodzakelijk.

Hoe te handelen in een anafylactisch noodgeval

Een anafylactische reactie is een medisch spoedgeval vanwege de acute vernauwing van de luchtwegen die binnen enkele minuten na het begin van de allergische reactie kan optreden. Het is van levensbelang direct hulp in te roepen om hersenletsel door zuurstofgebrek te voorkomen. Bij een anafylactische reactie is professionele hulp noodzakelijk, maar andere eerste hulp maatregelen zoals mond-op-mond beademing en het toedienen van adrenaline kunnen worden toegepast voordat de ambulance ter plaatse is. Mond-op-mond beademing kan onmogelijk zijn wanneer de luchtwegen van de patiënt door de allergische reactie dicht zitten, maar kan in andere gevallen levens redden. Veel patiënten waarbij de diagnose "anafylaxie" al eerder is gesteld dragen een adrenaline-autoinjector (bv. Epipen® of een vergelijkbaar product) bij zich voor de onmiddellijke toediening van adrenaline. Dit is een injectiepen waar de naald uitschiet zodra de vergrendeling wordt verwijderd en de kop op het te injecteren lichaamsdeel (standaard is dit de zijkant van het bovenbeen) wordt geplaatst. Deze injectie hoeft niet door een medicus te worden toegediend. De Beta-2 adrenerge receptoren in de longen reageren op adrenaline. Hierdoor ontspannen de door een allergische astma-aanval of anafylactische reactie samengetrokken bronchiën zich. Adrenaline verwijdt de luchtwegen en vernauwt de bloedvaten. Dit heeft tot gevolg dat de levensgevaarlijk lage bloeddruk die ontstaat door anafylaxie weer stijgt, en het hart krachtiger gaat kloppen. Het toedienen van adrenaline is daardoor soms een levensreddende maatregel.

Symptomen

Symptomen van anafylaxie hangen samen met de werking van immunoglobuline E (IgE) en zogenaamde anafylatoxines, die ervoor zorgen dat er histamine uit mestcellen vrijkomt (zogenaamde degranulatie). Het vrijkomen van histamine veroorzaakt onder andere vasodilatatie en bronchospasmen (vernauwing van de luchtwegen). De symptomen kunnen het volgende inhouden:

• ademhalingsmoeilijkheden (door de vernauwde luchtwegen)
• hypotensie (lage bloeddruk)
• flauwvallen
• bewusteloosheid/shock
• galbulten
• rode kleur,
• angio-oedeem (opgezwollen gelaat, hals en keel)
• tranende ogen (door zowel het angio-oedeem als de stress)
• braken
• jeuk
• angst

Oorzaken

Veelvoorkomende allergenen zijn:

• voedsel (zoals melk, noten, pinda's, sojabonen, vis en schaaldieren, sommige soorten graan, kiwi's en eieren).
• medicijnen (zoals penicilline en andere cefalosporinen, contrastvloeistof).
• aspirine en NSAID's (zoals ibuprofen en diclofenac).
• latex.
• insectensteken van bijvoorbeeld bijen, wespen etc.
• inspanning (inspanningsgerelateerde anafylaxie).

Behandeling in het ziekenhuis

Paramedische behandeling voorafgaand aan vervoer naar het ziekenhuis omvat de injectie met adrenaline, het toedienen van zuurstof, en indien nodig ook intubatie. Bij aanhoudend angio-oedeem wordt vaak gedurende langere tijd zuurstof toegediend of een tracheotomie uitgevoerd. De klinische behandeling van anafylaxie in het ziekenhuis richt zich zowel op het behandelen van de cellulaire overgevoeligheid als op het behandelen van de symptomen. antihistamine-medicijnen (die de reacties van het lichaam op het vrijkomende histamine onderdrukken) worden voorgeschreven, maar deze medicijnen werken slechts op een lichtere allergische reactie en hebben onvoldoende en te laat effect bij anafylaxie. Hierbij zijn vaak hoge doseringen van corticosteroïden noodzakelijk. Hypotensie wordt behandeld met intraveneuze vloeistoffen of met medicijnen die een samentrekkende werking op de aderen hebben. Om bronchospasmen te verlichten wordt meestal salbutamol voorgeschreven. In ernstige gevallen wordt adrenaline toegediend. Ondersteunende zuurstoftoediening kan noodzakelijk zijn. Patiënten die zijn opgenomen in het ziekenhuis worden over het algemeen enkele uren (tot soms meerdere dagen) geobserveerd om er zeker van te zijn dat de anafylaxie niet terugkeert zodra de medicatie is uitgewerkt.

Anafylactische shock video's