Inhoud

De meest gebruikte medicijnen voor slaap- en stemmingsstoornissen zijn de zogenaamde benzodiazepinen die een verslavende werking hebben op mensen als ze gedurende langere tijd worden gebruikt. Het wordt dan ook afgeraden ze langer dan zes weken te gebruiken maar dit advies wordt jammer genoeg te vaak genegeerd. Stilzwijgend worden vaak jarenlang herhalingsrecepten opgehaald totdat de arts ingrijpt of de patiënt niet meer genoeg heeft aan zijn dosis en meer van de huisarts probeert te krijgen. De omvang en het probleem van medicijnverslavingen wordt in Nederland vaak onderschat.

Toch zijn er in Nederland meer mensen verslaafd aan slaap- en kalmeringsmiddelen dan bijvoorbeeld aan heroïne.

De verslaving aan medicijnen valt onder een middelenverslaving. Een middelenverslaving is een verslaving die in stand gehouden wordt door het gebruik van een middel of substantie, die op zichzelf verslavend is door de directe werking van dat middel in de hersenen.

Door langdurig gebruik van slaap- of kalmeringsmiddelen kan verslaving ontstaan. De gebruiker wordt nerveus van het idee onvoldoende medicijnen in huis te hebben. De neiging ontstaat om ze steeds vaker en eerder in te nemen. Ook merkt de gebruiker dat er steeds meer nodig is om te kunnen slapen of de angst of spanning weg te nemen of te verminderen. Gevoelens worden afgevlakt en er ontstaat vermoeidheid en men raakt futloos. Dit alles heeft invloed op werk of dagelijkse bezigheden en op de relaties met andere mensen. Bij een poging tot stoppen nemen de klachten juist toe. Op dat moment is er sprake van afhankelijkheid van het middel en kun je spreken van een verslaving.

Iemand die bijvoorbeeld Oxazepam slikt (behorend tot de benzodiazepinen) krijgt last van allerlei psychologische en sociale problemen. Van de gebruikers is driekwart procent vrouw en meer dan de helft daarvan is ouder dan 65 jaar. Omdat benzodiazepinen ook kunnen leiden tot evenwichtsproblemen, neemt het risico op een valpartij met circa 45% toe (circa 100.000 gevallen per jaar, waarbij zo?n 20.000 patiënten zulk ernstig letsel oplopen dat zij moeten worden opgenomen in het ziekenhuis).

Welke middelen werken verslavend

Benzodiazepinen (bij angstgevoelens, gespannenheid, slapeloosheid), zoals:

Benzodiazepinen werken rustgevend, spierontspannend, verminderen angstgevoelens en beïnvloeden de overdracht van elektrische prikkels in de hersenen.
Opiaten = opioïden (bij hevige pijn), zoals:

Opiaten hebben een zeer sterke pijnstillende werking en zijn daarnaast een eufore en verslavend effect. Na veelvuldig gebruik ontstaat zowel een psychische als lichamelijke afhankelijkheid, alsmede een forse gewenning.

Psychische en lichamelijke verslaving

Wie psychisch afhankelijk is van een bepaald medicijn heeft een sterke behoefte het middel weer te gebruiken. De klachten waarvoor het middel in eerste instantie is voorgeschreven zijn onaangenaam en het betreffende medicijn vermindert die klachten. Na verloop van tijd wordt het echter steeds moeilijker om zonder het gebruik van die medicijnen te leven. De gedachte om zonder dat middel te moeten doen is al angstaanjagend.

Als u een bepaald verslavend middel bij voortduring wordt gebruikt went het lichaam daaraan. Om die reden is er een steeds hogere dosis nodig om hetzelfde effect te behalen. Dit wordt lichamelijke verslaving genoemd. Een bijkomend probleem van voortdurend gebruik van slaap- of kalmeringsmiddelen is dat het de alertheid en het coördinatievermogen aantast. Er daarbij kans op verwardheid, stemmingswisselingen, geheugenverlies en concentratiegebrek. Lichamelijke verslaving geeft ook ontwenningsverschijnselen als er met het medicijn gestopt wordt.

Ontwenningsverschijnselen

De verschijnselen die kunnen optreden als er met een bepaald middel wordt gestopt kunnen erg hevig zijn waardoor het doorgaan met slikken de enige oplossing lijkt te zijn.
Verschijnselen kunnen zijn:

Langzaam afbouwen

Als iemand van een medicijnverslaving af wil komen kan er niet abrupt gestopt worden met het gebruik van het bepaalde middel. Door geleidelijk af te bouwen ontstaat er minder last van ontwenningsverschijnselen en zijn er minder risico's op ernstige complicaties. Hoe lang het duurt om van een medicijnverslaving af te komen verschilt per persoon.

Hulp bij het afbouwen is essentieel. Samen met een arts kan een afbouwschema worden opgesteld. Daarnaast is het verstandig om met behulp van psychische ondersteuning te leren om op een andere manier om te gaan met de onderliggende angst- of spanningsklachten (die hebben gezorgd dat in eerste instantie medicijnen werden voorgeschreven).