Inhoud
Het prikkelbare darm syndroom (PDS) is een veelvoorkomende aandoening in de westerse wereld. Het is onduidelijk hoeveel mensen precies last hebben van PDS, omdat lang niet iedereen bij de (huis)arts terecht komt met de klachten. Er wordt gezegd dat 5 - 20 % van de Nederlandse bevolking last heeft van PDS. De diagnose wordt vooral gesteld bij jongvolwassenen. PDS komt ongeveer twee keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen.
PDS kenmerkt zich met name door buikpijn en problemen met de ontlasting (diarree of juist verstopping). Het is medisch gezien geen ernstige aandoening, maar mensen kunnen er wel veel klachten van hebben. Vaak ontstaan of verergeren klachten in periodes van stress of drukte. De klachten kunnen ook een tijd lang helemaal verdwijnen. Er zijn echter ook mensen die continu last hebben van klachten die veroorzaakt worden door PDS.
PDS behoort tot de zogenaamde functionele buikklachten of functionele maagdarmklachten. Wanneer bij onderzoek geen afwijkingen worden gevonden, wordt vaak deze diagnose gesteld. De klachten worden veroorzaakt door een overgevoelige darmwand of verstoorde bewegingen van de darm.
Oorzaken
De klachten berusten op een stoornis in de functie van het maagdarmkanaal met betrekking tot de bewegingen van de darm. Mensen die geen Prikkelbare Darm Syndroom hebben kunnen dezelfde klachten hebben, maar bij PDS-patiënten zijn de verschijnselen chronisch. Dé oorzaak van PDS is nog niet bekend. Factoren die zouden kunnen samenhangen met oorzaken van PDS zijn onder andere:
- Bewegingsstoornissen in het maagdarmkanaal
- Voeding en allergieën/intoleranties
- Verlaagde pijndrempel in het maagdarmkanaal
- Psychosociale factoren
- Verstoring van de hersen-darm-as
- Verstoorde of afwijkende darmflora
- Verstoring in de hormoonhuishouding
- De zenuwen in hersenen en/of darmen werken niet goed
- Darmparasieten
- Mogelijke ontstekingscellen in de darmen
- Buikgriep of voedselvergiftiging
- Erfelijkheid
- Stress
Diagnose
Om tot meer eenheid in onderzoek en diagnose te komen, wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde Rome criteria en van de Multidisciplinaire Richtlijn Diagnostiek en Behandeling van PDS.
De diagnose PDS wordt alleen gesteld als er geen structurele of biochemische verklaring voor de symptomen zijn te vinden. De symptomen moeten in ieder geval al langer dan 6 maanden bestaan en moeten 3 maanden actief aanwezig zijn geweest. Men moet tenminste 2 van de volgende 3 symptomen hebben:
- De pijn wordt minder na toiletbezoek
- Een verandering van de frequentie van de stoelgang: diarree of obstipatie
- De vorm van de stoelgang is veranderd: te hard of te waterig
Symptomen die de diagnose versterken zijn:
- Abnormale ontlasting
- Slijm bij de ontlasting
- Opgeblazen gevoel/opgezette buik
De ziektegeschiedenis kan de arts op het spoor van PDS zetten. Daarbij kan aanvullend lichamelijk onderzoek worden gedaan zoals ontlastingsonderzoek, bloedonderzoek, foto's, echo, verschillende soorten endoscopieën, zoals gastroscopie en coloscopie.
Behandeling
Er is nog geen afdoende behandeling gevonden voor PDS. Veel PDS-patiënten hebben baat bij aanpassing van de voeding en het houden aan leefregels. In de reguliere geneeskunde wordt veel gebruik gemaakt van medicijnen zoals:
- Bulkvormende stoffen
- Krampwerende middelen
- Laxeermiddelen
- Middelen tegen diarree
- Pijnstillers
- Kalmerende middelen
- Antidepressiva
Voeding en voedingssupplementen
Omdat het prikkelbaredarmsyndroom een aandoening van de spijsvertering lijkt te zijn ligt het voor de hand een behandelmethode in de voeding te zoeken. Daarnaast kunnen mogelijk enkele voedingssupplementen effectief zijn.
- Voedsel dat vaak vermeden wordt bij PDS: Naast de bekende gasvormende producten als kool, peulvruchten, ui en koolzuur, vermijdt de PDS-patiënt ook vaak vet, melkproducten, koffie en suiker, omdat uit ervaring blijkt dat dit de klachten kan verergeren. Uit eerder onderzoek bleek al dat het vermijden van lactosebevattende voedingsmiddelen en citrusvruchten de klachten gunstig kan beïnvloeden.
- Oplosbare vezels. Patiënten zouden volgens een onderzoek baat hebben bij de toevoeging van oplosbare voedingsvezels aan de voeding. De oplosbare vezels in groente en fruit kunnen de buikpijn bij PDS verminderen. Oplosbare vezels worden door de darmflora afgebroken. De stoffen die daarbij vrijkomen, zoals kortketenige vetzuren, zouden de normalisering van de darmfunctie ten goede kunnen komen. Als voedingssupplement zijn oplosbare vezels verkrijgbaar in de vorm van psylliumvezels (Plantago afra, een weegbreesoort)
- Onoplosbare vezels, zoals die in tarwezemelen (volkorenbrood), hebben bij veel patiënten met PDS juist een averechts effect op de darmklachten. Ze trekken als een spons water aan en worden niet verteerd. Ze kunnen de darm prikkelen, wat de verergering van de symptomen kan verklaren. Voedingsvezelproducten (bulkvormers) worden in 60% van de gevallen voorgeschreven.
- Probiotica. Ook probiotica worden genoemd als verlichtend middel. Hier wordt nog meer onderzoek naar gedaan.
- Pepermuntolie. Pepermuntolie bevat naast sterke antimicrobiële eigenschappen als voornaamste actief bestanddeel menthol, een stof met een krampwerende werking. Van alle middelen blijken volgens wetenschappelijk onderzoek capsules met pepermuntolie het beste middel tegen het prikkelbaredarmsyndroom. Het zou werken bij één op de twee tot drie mensen. Voor de beste resultaten dienen de capsules voorzien te zijn van een enterische coating.
- Chinese kruiden. In één dubbelblinde placebogecontroleerde studie bleek een op de persoon aangepast kruidenmengsel van Chinese kruiden effectiever dan een standaard kruidenmengsel of een placebo.
