Inhoud
Hyperactiviteit is een gedragspatroon dat bekend staat als 'Attention Deficit Hyperactivity Disorder' (ADHD). ADHD is een aandoening die bij kinderen voorkomt. ADHD wordt gekenmerkt door:
- Concentratiestoornissen
- Snel afgeleid zijn
- Impulsiviteit
- Hyperactiviteit
Deze kenmerken hoeven niet allemaal voor te komen; de kenmerken kunnen verschillen van persoon tot persoon. De diagnose kan vanaf het vierde jaar worden gesteld, maar het kan voorkomen dat bepaalde kenmerken al eerder aanwezig zijn.
De aandoening komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes.
ADD of Attention Deficit Disorder is een vorm van ADHD. Bij ADD is de hyperactiviteit minder uitgesproken, maar is wel sprake is van een aandachtstekortstoornis.
Symptomen
Overactiviteit
Kinderen met ADHD zijn overactief. Ze kunnen niet stilzitten (ook niet als hen dat wordt opgedragen), rennen vaak rond of klimmen veel en kunnen niet makkelijk rustig spelen. Vaak praten deze kinderen extreem veel, flappen antwoorden eruit voordat ze de hele vraag hebben gehoord, kunnen niet op hun beurt wachten en/of onderbreken anderen.
Aandachtsproblemen
Kinderen die vooral aandachtsproblemen hebben, zijn vaak niet in staat op details te letten en ze kunnen hun aandacht moeilijk bij werk of spel houden. Deze kinderen kunnen moeilijk taken en activiteiten organiseren, raken vaak hun spullen kwijt omdat ze vergeten waar ze iets hebben achtergelaten en zijn gemakkelijk afgeleid.
Leerproblemen
Bij kinderen met ADHD komen ook vaker leerproblemen voor en soms werkt het korte-termijngeheugen niet goed. Daardoor worden velen van hen aangetrokken tot activiteiten waarbij niet te veel eisen aan het werkgeheugen worden gesteld of waarbij ze niet worden afgeleid. Ze kunnen hun tijd slecht indelen en vaak zijn ze overgevoelig voor geluiden, visuele prikkels en aanraking.
Het ontwikkelingsstadium
De neiging bestaat echter te veel verschijnselen aan deze aandoening toe te schrijven. Voordat een diagnose wordt gesteld, moet steeds in aanmerking worden genomen of het gedrag past bij het ontwikkelingsstadium van het kind. Een zekere mate van hyperactiviteit komt veel voor bij jonge kinderen. Meestal komt het vanzelf weer goed, maar als er echt problemen ontstaan, kunt u het beste advies inwinnen bij een deskundige.
Hoewel ADHD voornamelijk als een jeugdstoornis wordt beschouwd, komt het steeds vaker voor dat de diagnose ADHD (of ADD) pas op volwassen leeftijd wordt gesteld.
Oorzaak
De precieze oorzaak van ADHD is niet bekend. Vermoedelijk is er sprake van een stoornis in de overdracht van elektrische prikkels tussen de hersencellen. Voor een deel wordt ADHD in verband gebracht met problemen tijdens de zwangerschap of met een zware bevalling. Er komen ook steeds meer aanwijzingen dat erfelijke factoren een belangrijke rol spelen bij ADHD.
Diagnose
De diagnose ADHD wordt niet gesteld door lichamelijk onderzoek, maar kan het best worden gesteld aan de hand van een gedetailleerde klinische beoordeling.
Bij het stellen van de diagnose worden de volgende factoren meegenomen:
- De ontwikkelingsgeschiedenis van het kind.
- Ontwikkeling van spraak en taal.
- Relaties met broertjes en zusjes.
- Eetgewoonten.
- Het voorkomen van soortgelijke problemen in de familie.
- Slaappatronen.
- Problemen tijdens de zwangerschap van de moeder of tijdens de bevalling.
- De geschiedenis van medische problemen: vooral allergieën, chronische oorinfecties en gehoorstoornissen.
- Medicijnen die het kind inneemt.
Behandeling
Meestal wordt in eerste instantie bekeken of positieve beïnvloeding van het gedrag effect heeft. Als de symptomen ernstig zijn en aanhouden, wordt aangeraden medicijnen te proberen. Bij de meeste kinderen met ADHD is een combinatie van medicijnen en therapie uiteindelijk de beste behandeling.
Medicatie
Het besluit om over te gaan tot medicatie is moeilijk en meot goed overwogen worden. Echter, vaak zijn de negatieve effecten van ADHD ernstiger dan de effecten van het gebruik van deze geneesmiddelen. Geneesmiddelen zijn geen wondermiddel en op bepaalde aspecten van de aandoening hebben ze geen invloed.
Zowel voor kinderen als volwassenen met ernstige ADHD zijn stimulerende geneesmiddelen als psychostimulantia de belangrijkste medicijnen die worden voorgeschreven. Voor lichtere vormen van ADHD zijn andere geneesmiddelen, waaronder een antidepressivum, effectief gebleken. Er bestaat altijd een zeker risico op verslaving aan stimulerende middelen.
Gedragstechnieken
Een opgroeiend kind met ADHD verschilt van andere kinderen en de aandoening kan in elk stadium problemen opleveren:
- Kinderen met ADHD reageren vaak goed op beloningssystemen. Hierbij moeten ouders zo consequent mogelijk zijn: goed gedrag wordt beloond en destructief gedrag ontmoedigd. Het is een goed idee kaarten te maken met punten of sterren voor goed gedrag of voor voltooide taken.
- Regels moeten goed omschreven worden. Enigszins storend gedrag, waarmee deze energieke kinderen op onschadelijke wijze stoom afblazen, kan echter beter toegestaan worden. Het onderbreken van niet-gewenst gedrag, waarbij het kind onmiddellijk gedurende korte tijd wordt geïsoleerd, is een effectieve maatregel om zowel de verzorger als het kind de gelegenheid te geven even af te laten koelen.
- Docenten moeten voorbereid zijn op het omgaan met moeilijk gedrag en het is belangrijk dat de ouders een positieve, niet-vijandige relatie met de docent van het kind opbouwen. Sommige kinderen hebben speciale onderwijskundige ondersteuning nodig.
Neurofeedback, ook wel EEG Biofeedback genoemd, is in Nederland een vrij nieuwe en effectieve behandelmethode voor mensen met ADHD en ADD.
Sommige kinderen lijken baat te hebben bij aanpassingen in het dieet. Het wetenschappelijke bewijs voor dit effect ontbreekt echter nog.
