Inhoud
Geslachtsziekten (SOA's) zijn infecties aan de geslachtsdelen, die veelal overgedragen worden via seksueel contact. Sommige geslachtsziekten kunnen echter ook overgedragen via contact met besmet bloed, bijvoorbeeld door het gebruik van dezelfde injectienaald door meerdere mensen. Omdat geslachtsziekten meestal via (onveilig) seksueel contact worden overgedragen, worden ze ook wel SOA's genoemd: seksueel overdraagbare aandoeningen.
Naar schatting worden er jaarlijks 110.000 Nederlanders besmet met een geslachtsziekte of SOA. Niet iedereen wordt er ook echt ziek van, maar als je geïnfecteerd bent kun je wel vrijwel altijd anderen besmetten die er dan wel last van kunnen krijgen.
De meeste geslachtsziektes/soa's kunnen gelukkig goed behandeld worden en zijn vooral lastig. Echter, er zijn ook geslachtsziektes / soa's die ernstiger gevolgen kunnen hebben waaronder uiteindelijk zelfs de dood (HIV bijvoorbeeld).
Verschijnselen van een SOA / geslachtsziekte
Het kan soms weken of zelfs jaren duren voor je last krijgt van een geslachtsziekte. Soms ook zijn er slechts hele vage verschijnselen en heb je er nauwelijks last van. Je bent dan overigens wél besmettelijk voor anderen.
Zijn er wel duidelijke klachten, dan is er meestal sprake van een of meer van de volgende verschijnselen:
- Afscheiding/pus uit de vagina, anus of penis; bij vrouwen is de afscheiding dan meestal sterker dan normaal en de afscheiding kan ook vervelend ruiken of een groenige kleur hebben.
- Wratten, blaasjes of zweren op vagina, anus, mond of penis.
- Jeuk, pijn, geïrriteerdheid of een branderig gevoel tijdens of na het plassen.
- Jeuk in het schaamhaar, aan de schaamlippen, aan de anus of aan de penis.
- Bloedverlies tijdens of net na het vrijen of ander abnormaal bloedverlies buiten de menstruatie om.
- Pijn in de onderbuik.
- Pijn in de teelballen.
- Opgezette klieren in de liezen.
Behandeling
Als je (denkt dat je) een soa hebt, ga dan naar een arts. Ook al verdwijnen de klachten of worden ze minder, behandeling is altijd nodig. Zelfs een arts kan pas na onderzoek vertellen of je een soa hebt en zo ja, welke. De huisarts kan je doorverwijzen naar een dermatoloog of vrouwenarts. Zeg tegen de arts dat je denkt dat je een soa hebt. Hij/zij kan er dan gericht op onderzoeken. Alle artsen hebben beroepsgeheim. Ze mogen geen informatie van jou doorgeven aan anderen. Ook niet aan je ouders.
De meeste soa zijn eenvoudig te genezen. Andere soa raak je nooit meer kwijt als je ze eenmaal hebt opgelopen. Soms kun je wel de klachten bestrijden, zoals bij herpes genitalis en genitale wratten. Omdat het virus in het lichaam aanwezig blijft, komen de verschijnselen soms terug. Dat gebeurt vaak als je weerstand vermindert, bijvoorbeeld omdat je gestresst bent of bij griep. Er zijn geen medicijnen om hiv en aids te genezen.
Welke behandeling wordt voorgeschreven, verschilt per soa. Ook de duur van de behandeling is per soa verschillend. Meestal wordt afgeraden om tijdens de behandeling te vrijen. Je lichaam kan zich dan herstellen en je voorkomt dat je de soa aan je partner overdraagt. Als je toch wilt vrijen, gebruik dan een condoom. Om te voorkomen dat jij en je partner elkaar over en weer blijven besmetten, is het van belang dat je partner(s) zich ook laat (laten) behandelen. Als je onveilig vrijt kun je steeds opnieuw een soa oplopen.
Lijst met soa's
- Aids: een virale soa. Gaat jaren zonder symptomen, maar tast daarna het immuunsysteem aan. Aids kan door levenslang slikken van dure medicijnen (tot 7 maal per dag) worden vertraagd, maar de bijwerkingen van de medicijnen maken de rest van het leven niet eenvoudiger. Uiteindelijk resulteert aids onbehandeld in de dood.
- Chlamydiasis: een bacteriële soa die bij een enkele geslachtsgemeenschap al in bijna driekwart van de gevallen overgedragen wordt tussen partners. Bij vrouwen blijft deze ziekte meestal symptoomloos en fungeren dus als drager. Mannen kunnen klachten krijgen, die lijken op die van gonorroe. Als de ziekte niet wordt behandeld kan chlamydia bij vrouwen leiden tot een chronische ontsteking van de inwendige geslachtsorganen en kan daarmee ook vaak tot onvruchtbaarheid leiden. Chlamydia is eenvoudig te behandelen. Chlamydia is de meest voorkomende soa in Nederland.
- Genitale herpes: Pijnlijke gele blaasjes op of rond de geslachtsdelen. Deze blaasjes worden na een tijd wondjes, en deze drogen langzaam in. Het virus kan van huid op huid worden overgedragen, en kan leiden tot een koortslip via orale seks. Een normale koortslip is een uiting van een ander, maar verwant virus.
- Genitale wratten: Ziekte van de huid rond de geslachtsorganen welke wordt veroorzaakt door het HPV-virus (Humaan papillomavirus). Dit virus veroorzaakt bij vrouwen ook afwijkingen aan de baarmoederhals of vulva-afwijkingen. Door sommige varianten van dit virus wordt soms op den duur baarmoederhalskanker en vulvakanker veroorzaakt. Het HPV heeft vele typen, slechts enkele veroorzaken genitale wratten.
- Gonorroe: een bacteriële soa die bij mannen tot een pusachtige afscheiding uit de penis leidt, en daarom ook wel druiper wordt genoemd. De ziekte kan ook op de mond worden overgedragen bij orale seks. Bij zowel mannen als vrouwen kan gonorroe indien onbehandeld leiden tot onvruchtbaarheid.
- Hepatitis B & Hepatitis C: Deze ziekte kan men oplopen door onbeschermd geslachtscontact of bloed-bloedcontact (naalden). Als de ziekte niet behandeld wordt, kan men een leverontsteking (hepatitis), leverfibrose (levercirrose) en uiteindelijk leverkanker (levercelcarcinoom) krijgen. Deze ziekte kan voorkomen worden door condoomgebruik, vaccinatie, en schone naalden.
- Syfilis: een bacteriële soa. Als eerste symptoom ontstaat na enkele weken een zweertje bij de geslachtsdelen. Na een tijdje gaat deze vanzelf weer weg, maar dat is niet het einde van de ziekte. Als hij niet op tijd wordt behandeld kan hij na jaren terugkomen, en de hersenen aantasten. Dit kan leiden tot ernstige dementie of de dood.
- Trichomoniasis of Trichomonas, besmetting met de eencellige eukaryote parasiet Trichomonas vaginalis.
- Ulcus molle is een seksueel overdraagbare aandoening die vooral in tropische landen voorkomt. Het veroorzaakt een pijnlijke zweer op de penis of op de vagina. Andere benamingen voor deze soa zijn 'weke sjanker' en 'venerische zweer'. Deze soa is met antibiotica te genezen.
De navolgende aandoeningen kunnen wel seksueel worden overgedragen, maar worden dit vaak niet:
- Bacteriële vaginose (meer een verstoord microbieel evenwicht dan een besmettelijke aandoening). Gaat in principe vanzelf over.
- Candida-infectie: (de schimmel Candida Albicans is een normale commensaal)
- Schaamluis: (geen echte soa, kan ook bij intiem huidcontact worden overgedragen)Dit is een vervelende, maar ongevaarlijke aandoening. Schaamluis (ofwel platjes) kan worden opgelopen via seksueel contact. Ook door gezamenlijk gebruik van kleding, van slaapzakken of door alleen maar dicht tegen elkaar aan te liggen kan schaamluis worden overgedragen.
- Schurft (geen echte soa, kan ook bij intiem huidcontact worden overgedragen)
- Pearly Penile Papules (PPP, parelketting of P3) is geen ziekte en is niet seksueel overdraagbaar. PPP is een normale variant van de mannelijke anatomie. Omdat PPP vaak abusievelijk door patiënten voor genitale wratten worden aangezien, is een vermelding op deze pagina op zijn plaats.
