Inhoud
Wratten op de penis, vagina, schaamlippen of de anus worden genitale wratten genoemd. De wratten worden veroorzaakt door een virus dat wordt overgedragen door vrijen. Daarom is het een sexueel overdraagbare aandoening (soa).
Besmetting is ook mogelijk via de vingers of door gebruik van een handdoek van iemand met genitale wratten.
De wratten geven meestal niet veel klachten; soms is er jeuk, pijn of branderigheid bij het vrijen, plassen of de ontlasting. De wratten zijn onschuldig. Als u ze erg lelijk vindt of zich er bezwaard door voelt, is behandeling mogelijk. Uiteindelijk verdwijnen ze meestal vanzelf.
Hoe ontstaat het
De veroorzaker van genitale wratten is een virus (= HPV: humaan papilloma virus) dat bijna altijd wordt overgebracht via onveilig seksueel contact. Het virus is besmettelijk. Het gebruik van een condoom beschermt echter niet altijd tegen besmetting. Het virus kan zich namelijk ook bevinden op plekken in de huid van of rondom de geslachtdelen die niet bedekt zijn met het condoom. Door huid-huid contact tijdens de vrijpartij(en) kan zo toch de virus worden overgedragen.
Het kan enkele weken tot zelfs meer dan een jaar na infectie duren voordat de eerste wratten ontstaan. Vaak zijn er eerst enkele kleine wratten die groter worden en zich uitbreiden. Ze doen geen pijn, maar kunnen jeuken. Omdat de wratten soms inwendig zitten, worden ze niet altijd opgemerkt. Vooral als de wratten inwendig zitten kan het virus gemakkelijk ongemerkt worden doorgegeven. Bovendien kan het virus zich ook eenvoudig verspreiden, omdat er een lange periode ligt tussen infectie met het virus en het ontstaan van de wratten.
Je kunt de wratten ook krijgen door gebruik te maken van bijvoorbeeld een handdoek of washand van iemand die genitale wratten heeft.
Wat zijn de verschijnselen
Een genitale wrat ziet meestel uit als een bloemkoolachtig, soms gesteelde, huidkleurige of bruine vormseltje dat rond de anus en/of de geslachtsorganen voorkomt.
Genitale wratten ontstaan enkele weken tot zelfs meer dan een jaar na infectie met het virus. Bij vrouwen zitten de wratten op of rond de schaamlippen, in de vagina en/of op de baarmoedermond. Bij mannen op en rond de penis. Bij mannen en vrouwen in of rond de anus. Een heel enkele keer zitten ze in de mond.
Vaak zijn er eerst enkele kleine wratten die groter worden en zich uitbreiden. Ze doen geen pijn, maar kunnen jeuken. Bij vrouwen kunnen de klachten erger worden tijdens de menstruatie of de zwangerschap.
Je kunt genitale wratten hebben zonder dat je dat weet, omdat je de wratten soms moeilijk zelf kunt ontdekken. Bij vrouwen kunnen de wratten inwendig zitten en daardoor onopgemerkt blijven.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Artsen kunnen genitale wratten met behulp van diverse methoden vaststellen:
- Visuele inspectie
Bij visuele inspectie bij vrouwen onderzoekt de arts de schaamlippen, vagina, baarmoederhals en het gebied rond de anus, op deze plek komen genitale wratten het meest voor. Bij mannen onderzoekt de arts de penis, de urinebuis, de balzak en het gebied rond de anus. - Uitstrijkje
Een uitstrijkje kan worden gemaakt uit de penis, de vagina, de anus (bij anale seks) of de keel (bij orale seks). Bij vrouwen wordt vocht van het slijmvlies van de baarmoedermond afgenomen. (Dit is een ander uitstrijkje dan het uitstrijkje op baarmoederhalskanker).
Bij mannen neemt de arts of verpleegkundige met een smal stokje (wattenstaafje) vocht af uit het buitenste stukje van de plasbuis. Deze ingreep kan gevoelig zijn. - Biopsie
Door een klein weefselmonster van een wrat of het omliggende gebied te onderzoeken, kan de arts de aanwezigheid en de graad van afwijkende cellen bepalen. - Colposcopie
Een colposcoop is een instrument waarmee de vagina en de baarmoederhals kunnen worden onderzocht door een lens die een bepaald gebied 7 tot 12 keer vergroot. Wanneer de arts de aanwezigheid van wratten vermoedt, brengt hij een verdunde azijnzuuroplossing aan op het verdachte gebied. Eventuele wratten en subklinische afwijkingen worden hierdoor wit van kleur en duidelijk zichtbaar. - Bloedonderzoek
Een arts kan ervoor kiezen om verder onderzoek te doen naar andere soa door middel van bloedonderzoek. Op deze manier kan de arts de aanwezigheid van hepatitis-B, HIV en syfilis uitsluiten of vaststellen.
Behandeling
De behandeling van genitale wratten is erop gericht het virus, dat de wratjes veroorzaakt, uit te schakelen. Dit kan door middel van verschillende behandelmethoden.
- Etsende vloeistoffen
- Bepaalde crèmes
- Diverse 'chirurgische' methoden.
Voor welke behandeling gekozen wordt, hangt onder meer af van de plaats waar de wratten zitten, de uitgebreidheid van de wratten en de voorkeur van zowel arts als patiënt. Er is altijd kans dat de wratten na behandeling terugkeren.
De belangrijkste reden om genitale wratten te behandelen is cosmetisch. De wratten verdwijnen in de meeste gevallen spontaan, zonder behandeling. Maar dit kan jaren duren. Kleine en nieuwe wratten reageren beter op behandeling. De behandeling is intensief, en wordt voorgeschreven door een arts. In veel gevallen voert de patiënt de behandeling zelf uit. Het zelf behandelen bestaat uit het regelmatig, een aantal dagen per week, aanbrengen van een crème of een vloeistof op de wratten. Deze behandeling kan vijf tot zestien weken duren.
De arts kan de wratten ook bevriezen, wegbranden of -snijden. Wegsnijden gebeurt vooral als het er veel zijn ('trossen'). Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving. Ondanks behandeling kunnen wratten nog regelmatig terugkeren. Ook kan het virus na behandeling nog steeds aan anderen worden overgedragen. Bij aanwezigheid van genitale wratten is het verstandig ook onderzoek naar ander soa's te laten doen.
