Inhoud

Buiktyfus of tyfeuze koorts (vroeger bekend als zenuwzinkingskoorts; niet te verwarren met vlektyfus) is een darminfectie met bacteriën van de soort Salmonella typhi, een pathogeen dat efficiënt de darmwand passeert en het mononucleair fagocytosesysteem kan infecteren. Na de darm infecteren de bacteriën vaak de rest van het lichaam via de bloedbaan.

De infectie wordt overgedragen door het eten of drinken van voedsel of water dat met deze bacterie besmet is. Deze besmetting wordt veroorzaakt door fecaliën van (menselijke of dierlijke) dragers van de bacterie. Vanuit de darm kan de bacterie zich ook verder in het lichaam verspreiden. Onbehandeld is de mortaliteit 10 procent of hoger. De ziekte heeft een incubatietijd van 10-21 dagen en duurt enige weken.

Er bestaan asymptomatische dragers, die bacterie in de galwegen of plaques van Peyer meedragen zonder daar zelf ziek van te worden, maar die wel in staat zijn anderen ermee te besmetten. Een berucht geval is dat van Typhoid Mary, een huishoudster in New York die rond 1900 in een aantal gezinnen waar zij maaltijden bereidde aanleiding was tot 47 besmettingen, waarvan 3 met dodelijke afloop.

Paratyfus is een zeer verwante darminfectie ten gevolge van Salmonella paratyphi.

Symptomen

Buikpijn, hoge koorts, hoofdpijn, verwardheid, algemeen ziek voelen. Diarree (met bloed) komt wel eens voor, maar verstopping ook.

Diagnose

Door isolatie van de veroorzakende bacterie uit ontlasting (in de eerste week vaak negatief) of in een bloedkweek. Bij een eenmalige kweek is de kans op een fout-negatieve uitslag vrij hoog, circa 30-40%.

Behandeling

Met antibiotica, eventueel intraveneus. De bloedkweken kunnen dagen na begin van de behandeling nog positief blijven en ook de koorts gaat vaak pas na een week zakken.

Preventie

Buiktyfus kan in niet-Westerse landen met een warm of tropisch klimaat worden voorkomen door enkel water uit nog verzegelde flessen te drinken. Drinkwater uit de kraan is bijna altijd besmet. De lokale bewoners hebben weerstand tegen deze ziekte opgebouwd en kunnen dus vaak wel kraanwater drinken zonder hier ziek van te worden. Rauw voedsel, zoals groente en fruit, dat met kraanwater is afgespoeld, kan ook besmet zijn.

Daarnaast bestaat de mogelijkheid tot vaccinatie. Dit biedt doorgaans een bescherming van tussen de twee en vijf jaar, afhankelijk van het gebruikte vaccin. Het vaccin beschermt echter maar in ongeveer 70% van de gevallen, zodat het voorkomen van contact met besmet water of voedsel nog steeds noodzakelijk is.

In Nederland

Tyfus is een meldingsplichtige ziekte groep B. Tussen 1990 en 1998 werden in totaal 537 gevallen van buiktyfus gemeld, waarvan 523 personen waarschijnlijk in het buitenland waren besmet. Bij tyfus bestaat waarschijnlijk geen grote onderrapportage.