Inhoud

Blindheid is volgens de WHO-definitie een visuele handicap, waarbij iemand minder ziet dan 1/20; of minder dan 1/10 en een sterk beperkt gezichtsveld heeft. Een visuele handicap, waarbij iemand minder ziet dan 1/3 maar niet aan deze criteria voldoet heet slechtziendheid. De oorzaak van blindheid kan gelegen zijn in de ogen, de oogzenuw of de hersenen. Zowel blinden als slechtzienden kunnen gebruik maken van hulpmiddelen als blindenstok, blindengeleidehond, braille, voorzieningen in een computer die tekst kan voorlezen, enzovoorts.

Blindheid kan aangeboren zijn of in de loop van het leven verworven door een ziekte of ongeval.

Andere betekenissen van blind

Blindheid slaat in figuurlijke zin op de beperking in inzicht of begrip, of het over het hoofd zien van iets. Blind is daarnaast een begrip bij bord- of kaartspelen waarbij een speler het bord of de kaarten niet kan zien en dus posities moet onthouden. Men spreekt in de dactylografie tenslotte ook over blind typen, dat wil zeggen typen zonder naar de vingers te kijken.

Evolutie

Vanaf de Middeleeuwen tot het einde van de zeventiende eeuw is de blinde hetzij een verschoppeling, hetzij een begenadigde die materiële steun verdient omwille van zijn Godsverbondenheid. In het midden van de achttiende eeuw komt het 'blinde' kind in de kijker te staan onder invloed van de encylopedisten die de mens een nieuwe opgave maken. Valentin Haüy (1745-1822) is bekend van de oprichting van de eerste onderwijsinstelling.

Blinden werden lang belachelijk gemaakt (op kermissen) omdat de nadruk vooral bij de ontwikkeling van andere zintuigen lag. In 1784 stichtte Haüy de eerste klas voor twaalf blinde kinderen. Hij publiceerde in 1786 zijn Essai sur l'Education des Aveugles. Toch duurde het tot de geschriften van Pestalozzi e.a. en tot het recht op opvoeding bespreekbaar werd en sociaal-politieke betekenis verwierf vooraleer de in onwetendheid levende blinde 'vermenselijkt' kon worden. Ook de groeiende bekommernis van de katholieke kerk voor de gehandicapte en zwakke mens lag mede ten grondslag aan het idee dat de persoon met een visuele handicap een zelfstandige mens onder de mensen moest worden.

Einde achttiende, begin negentiende eeuw ontstonden de eerste onderwijsinstellingen voor blinden. De echte mijlpaal in de maatschappelijke integratie voor blinden is de uitvinding van het brailleschrift door Louis Braille (1809-1852). Pas in 1878 werd het erkend voor veralgemeend gebruik. Slechtzienden raken veel moeilijker geïntegreerd, het duurt tot de jaren dertig van de twintigste eeuw vooraleer zij aangepast onderwijs kunnen genieten.

Terwijl in de twintigste eeuw het mensbeeld en het onderwijs sterk evolueren, blijft de erkenning van en de waardering voor de persoon met een visuele handicap achter. Ook in de 21ste eeuw is er nog relatief weinig infrastructuur, hoewel er gewerkt wordt aan geïntegreerd onderwijs, ja zelfs inclusief onderwijs, aangepaste bibliotheken of afdelingen binnen de openbare bibliotheken, mogelijkheden om het openbaar vervoer te gebruiken. Dit is moeilijk omdat personen met een visuele handicap daarnaast ook veelal personen met een meervoudige handicap zijn. Ze hebben vaak ook nog auditieve of motorische beperkingen.

Kenmerken

Een persoon met een visuele handicap leeft in een andere wereld, staat anders tegenover de dingen (waarneming, geheugen, intelligentie), anders tegenover zichzelf (blindisme(n) en andersoortige motoriek) en anders tegenover de mensen zonder visuele handicap (gehinderd doordat non-verbale communicatie die gebaseerd is op het visuele moeilijker is). Hoewel de maatschappij pogingen doet hen in de maatschappij te integreren, moeten we vaststellen dat ze nog vaak gemarginaliseerd blijven.

Koninklijke Visio is een onafhankelijke Nederlandse stichting voor blinde en slechtziende mensen (en hun omgeving). Visio ondersteunt en adviseert mensen met een visuele beperking ten aanzien van het alledaags leven, wonen, werken en leren. Daarnaast kunnen cliënten er terecht voor intensieve training en revalidatie.

Hulpmiddelen