Een xanthelasma (palpebrarum) is een vlak, licht verheven tumor in de ooglidhuid met een opvallend gele kleur. Door die opvallende gele kleur worden ze als cosmetisch storend ervaren.

De term 'xanthelasma' komt van de Griekse woorden 'xanthos' en 'elasma', die respectievelijk 'geel' en 'platgeslagen metalen plaat' betekenen.


De aandoening wordt iets vaker gezien bij vrouwen dan bij mannen. Het bultje bestaat uit een ophoping van cholesterol. Dit ligt in de lederhuid opgeslagen in een bepaald type cellen van het afweersysteem, namelijk macrofagen. Dit is een verschil met een vetbult (lipoom), waar het vet ligt opgehoopt in vetcellen. De afwijking is meestal symmetrisch, in de binnenste ooghoek, op het bovenste ooglid; en vanuit de binnenste ooghoek naar beneden, in de neuswangplooi.

Behandeling

Geadviseerd wordt om de vetgehaltes van het bloed te controleren op mogelijk bestaan van lipidemie (verhoogde cholesterol- en vetzuurgehaltes van het bloed). Afwijkingen hierin worden behandeld met dieetadvies en leefstijlveranderingen, eventueel in combinatie met medicamenteuze therapie. De aandoening is onschadelijk en behandeling is niet nodig.

Mogelijke behandelingen zijn:

Hierbij moet men wel bedenken dat alle behandelingen een risico op littekenvorming hebben. Ook kan de afwijking na verloop van tijd terugkomen.

Oorzaken

De oorzaak is niet bekend. Xanthelasma kan geassocieerd worden met een verhoogd vetgehalte in het bloed (hyperlipidemie), maar kan ook bij normaal lipidenspectrum optreden. Er zijn wel aanwijzingen dat patiënten met xanthelasmata vaker aderverkalking (atherosclerose) hebben.