DES (Diëthylstilbestrol) is een kunstmatig vrouwelijk hormoon. Vanaf 1947 zijn in Nederland DES-preparaten voorgeschreven aan zwangere vrouwen om vroeggeboorte en miskramen te voorkomen.
In de loop van de tijd zijn er verbanden gelegd tussen blootstelling aan DES tijdens de zwangerschap en aandoeningen bij DES-moeders en hun kinderen. Deze bevindingen hebben ertoe geleid dat het voorschrijven van DES-preparaten tijdens de zwangerschap na 1976 niet meer is toegestaan.
DES werd gemaakt door meerdere fabrikanten, in de vorm van pillen, capsules, druppels en injecties. Iedere fabrikant had zijn eigen merknaam en verpakking. In Nederland zijn Stilbestrol, Oestromensyl, DES en Diëthylstilbestrol de bekendste merknamen.
Gevolgen voor de gezondheid
- DES-moeders die tijdens de zwangerschap DES-preparaten hebben gebruikt lopen een groter risico om borstkanker te krijgen dan andere vrouwen.
- DES-dochters kunnen te maken krijgen met bepaalde vormen van kanker, vormafwijkingen van de inwendige geslachtsorganen en vruchtbaarheids- en zwangerschapsproblemen.
- DES-zonen kunnen kleine vormafwijkingen van de geslachtsorganen hebben.
Rechtszaken tot en met de Hoge Raad der Nederlanden
In 1992 bepaalde de Hoge Raad dat de tien fabrikanten, die diethylbestrol in de handel hadden gebracht, collectief aansprakelijk waren. Slachtoffers stonden zo niet voor de bijna onmogelijke verplichting om decennia later te bewijzen van welke fabrikant ze het middel hadden geslikt.
De schadevergoeding liepen uiteen van 500 euro (vormafwijkingen aan vagina of baarmoeder ) tot 125.000 euro (vaginakanker met uitzaaiingen). In 2012 bleek dat er minder was geclaimd dan de bescikbare 38 miljoen euro. Om het geheel in goede banen te leiden was er een DES-fonds opgericht.
