Inhoud
Een waterhoofd (medische term hydrocefalus) betekent dat de hersenkamers in de hersenen groter zijn dan normaal. De term 'hydrocefalus' is afgeleid van twee Griekse woorden: hydro (water) en kephale (hoofd). Het is een aandoening waarbij in de hersenventrikels te veel hersenvocht aanwezig is. Dit teveel aan hersenvocht oefent druk uit op de hersenen, waardoor hersenfuncties kunnen worden aangetast. In ernstige gevallen kan, bij een aangeboren waterhoofd, de druk van het vocht zo groot zijn dat hele hersengebieden worden weggedrukt tegen de schedel waardoor de hersenen zich niet verder (hebben) kunnen ontwikkelen.
Pasgeborenen kunnen geboren worden met een waterhoofd. Een op de duizend baby's wordt geboren met een waterhoofd. Dit is in sommige gevallen al voor de geboorte op een ECHO gezien of blijkt na de geboorte doordat het hoofd groter is dan normaal. Deze kinderen lopen vaak achter in ontwikkeling en hebben veelal ook andere neurologische afwijkingen.
Bij sommige kinderen ontstaat de aandoening vroeg in het leven, maar past de schedel zich aan tijdens de groei. Het gevolg is dat ze later een groter hoofd hebben maar ze hebben verder helemaal geen andere afwijkingen of klachten.
Op volwassen leeftijd ontstaat een waterhoofd veelal acuut Het acute waterhoofd is gekenmerkt door hevige klachten van hoofdpijn, braken, bewustzijnsdaling, slecht zien en andere neurologische uitval.
Op oudere leeftijd kan een langzaam toenemende vorm van het waterhoofd voorkomen waarbij er sprake is van een normale druk (de normal pressure hydrocefalus). Bij deze vorm zijn de verschijnselen mild en voornamelijk beperkt tot een loopstoornis, incontinentie voor urine en geheugenstoornissen.
Soorten waterhoofd
- Obstructieve hydrocefalus; komt voor wanneer de circulatie van het hersenvocht in het ventriculaire systeem belemmerd wordt.
- Niet-obstructieve hydrocefalus- daar wordt van gesproken wanneer de afvoer van het hersenvocht onvoldoende is.
- Normale druk hydrocefalus (NPH); Is een toename in de hoeveelheid hersenvocht in de hersenkamers met (vrijwel) geen stijging van de druk in het hoofd; komt het meest voor bij volwassenen die ouder zijn dan zestig jaar.
Oorzaken
De oorzaak van een waterhoofd is een belemmering van de stroom of afvoer van het hersenvocht. Zo'n belemmering kan op diverse plekken ontstaan:
- In de hersenen (in de verbindingen tussen de de hersenkamers). In de meeste gevallen gaat het daarbij om een vernauwing of afsluiting van het kanaal of door aanleg of doordat een tumor van buitenaf het kanaal dichtdrukt;
- In de hersenvliezen; bijvoorbeeld door een ontsteking in de vliezen zoals een hersenvliesontsteking;
- In de afvoerende bloedvaten. Door bijvoorbeeld een sinustrombose kunnen de aderen in de schedel verstoppen.
Een waterhoofd kan ontstaan voor de geboorte (aangeboren afwijking):
- door erfelijke aandoeningen
- besmettelijke ziekten van de moeder tijdens de zwangerschap (bijvoorbeeld toxoplasmose)
Een waterhoofd kan ook het gevolg zijn van een ongeval.
Behandeling
In een aantal gevallen wordt een waterhoofd veroorzaakt door een andere ziekte. Behandeling van die ziekte zorgt dan voor verbetering van de stroom van hersenvocht.
Bij een aangeboren waterhoofd en ernstige andere vormen van afsluiting is de aanleg van een drain noodzakelijk. Hierbij wordt een slangetje in de rechter zijkamer gestoken. Het vocht wordt vervolgens naar de buikholte geleid via een aansluitende slang.
Tegenwoordig kan met een endoscopische operatie de vloer van de derde ventrikel worden geopend. Waardoor er een natuurlijke bypass wordt gemaakt en een drain niet meer nodig is.
