Inhoud

Prematuur ('vóór de rijpheid') is een aanduiding die in de geneeskunde betekent dat een baby te vroeg geboren is. Normaal gesproken duurt een zwangerschap 40 weken, gerekend vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie. Als de zwangerschap niet de volle 40 weken duurt, is al naargelang het moment van geboorte sprake van een eerdere geboorte, vroeggeboorte, extreme prematuriteit of een miskraam.

Het aandeel zeer vroeg levendgeborenen (zwangerschapsduur <32 weken) neemt steeds meer toe.

De overlevingskans voor vroeggeboren kinderen jonger dan 32 weken is in de laatste decennia toegenomen.

Zwangerschapduur

Een zwangerschap duurt normaal gesproken 40 weken vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie. Als een kind geboren wordt tussen 37 en 42 weken heet dit 'op tijd'. In principe is dan, als er geen andere complicaties zijn, een thuisbevalling mogelijk.

Als een baby geboren wordt na een zwangerschap korter dan 37 weken, spreekt men volgens de definitie van de WHO (World Health Organisation) van een vroeggeboorte. Een vroeggeboorte met een zwangerschapsduur van minder dan of gelijk aan 32 weken wordt extreme prematuriteit genoemd.

Afhankelijk van hoe veel te vroeg het kind geboren is moet het kind in een couveuse tot het kind volgroeid is. In Nederland ligt de ondergrens om te trachten een kind in leven te houden bij een zwangerschap van 24/25 weken, afhankelijk van hoe de conditie van het kind is. Bij deze zeer jonge kinderen treden echter verhoudingsgewijs veel, ook ernstige, handicaps op, ook als ze het halen. In andere landen wordt wel eens getracht nog jongere kinderen in leven te houden.

De grens van levensvatbaarheid daalt door de vooruitgang die geboekt wordt in de neonatologie. James Elgin Gill (geboren op 20 mei 1987 in Ottawa) is waarschijnlijk het kind dat na de kortste zwangerschapsduur geboren is, namelijk na 21 weken en 5 dagen zwangerschap.

Oorzaken

Ruim 2/3 van alle vroeggeboorten treedt spontaan op. Het is veelal onduidelijk waarom een kind te vroeg geboren wordt. In circa 1/3 van de gevallen komen kinderen (te) vroeg ter wereld door medisch ingrijpen. Dit is het geval bij ernstige complicaties tijdens de zwangerschap. In die situaties is het risico voor het kind ín de baarmoeder groter dan daarbuiten.

Er zijn diverse factoren die een rol (kunnen) spelen bij vroeggeboorte. Zo eindigt meer dan de helft van de meerlingenzwangerschappen in een vroeggeboorte, verhoogt de behandeling van vruchtbaarheidsstoornissen de kans op een vroeggeboorte en speelt etniciteit ook een rol bij de kans op vroeggeboorte (donkere vrouwen hebben een tweemaal verhoogde kans op vroeggeboorte in vergelijking met blanke vrouwen). Soms komt vroeggeboorte in sommige families vaker voor. Daarnaast spelen sociale factoren ook een rol; de jonge leeftijd van de moeder, armoede, ongehuwde status en een lage opleiding zijn een risico.

Bij 25-40% van de vroeggeboorten blijkt er bij nader onderzoek sprake te zijn van een infectie. Hoe het mechanisme werkt is niet bekend en het is ook geen verklaring voor de vroeggeboorte maar het levert wel een bijdrage aan de vroeggeboorte.

Risico's van vroeggeboorte

Vroeggeboorte kan gevolgen hebben voor het kind, er is een verhoogd risico op: