Het fenomeen van Raynaud is een vaataandoening waarbij de bloedtoevoer stopt. De patiënten hebben vooral klachten als het koud is. Ze hebben gevoelloze, verkleurde vingers, tenen of neuspunt.

Naast dat dode gevoel kunnen ook tintelingen voorkomen, vooral in de vingers. Klachten zijn vaak te verminderen of te voorkomen. Maar soms is het ernstiger en is medische behandeling nodig. Een aanval duurt ongeveer 5 tot 30 minuten.

Als de klachten het gevolg zijn van een onderliggend probleem spreekt men van het fenomeen van Raynaud/secundaire Raynaud. Dit kan onder meer in verband staan met de reumatische ziekten systemisch lupus erythematosus (SLE), sclerodermie en polymyositis/dermatomyositis. Wanneer er geen andere oorzaak te vinden is dan noemt men het de ziekte van Raynaud/primaire Raynaud.

Oorzaak

Er zijn een aantal mogelijke oorzaken van het samentrekken van de bloedvaten beschreven. Op de eerste plaats is het mogelijk dat tengevolge van de koudeprikkel bloedvaten zich vernauwen; dit kan een acute, krampachtige reactie, zijn, ook wel spasme genoemd. Dit is een soort beschermingsmechanismen van het lichaam, waarbij het lichaam bij te grote koude ervoor zorgt dat er naar de meest essentiële organen, zoals de hersenen, in ieder geval bloed blijft gaan.

De tweede mogelijkheid is dat het probleem het bloedvat zelf betreft. Als het bloedvat nauwer is dan normaal, kan een milde reactie op de kou zoals die bij iedereen kan optreden, al leiden tot verschijnselen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer bloedvaten door arteriosclerose (aderverkalking) vernauwd zijn, of doordat een ontsteking van een bloedvat (vasculitis) de bloedvatwand onregelmatig heeft gemaakt.

De derde mogelijkheid is dat het bloed zelf is veranderd, waarbij het bloed visceuzer, meer stroperig is geworden. Door de toegenomen stroperigheid wordt de stroomsnelheid van het bloed vertraagd; treedt er dan milde vaatvernauwing op, dan kan dit al leiden tot veranderingen in de circulatie, waardoor klachten van het fenomeen van Raynaud optreden. Dit, laatste kan optreden bij patiënten met het Sjögren syndroom, omdat bij deze patiënten vaak meer eiwitten in het bloed circuleren dan bij andere mensen. Dit uit zich ook in de verhoogde bezinking bij Sjögren-patiënten.

Over het algemeen zal het een combinatie van genoemde factoren zijn die er toe leidt dat mensen in de koude daadwerkelijk last krijgen van het Fenomeen van Raynaud.

Behandeling

Met een aantal praktische tips zijn de klachten te verminderen of te voorkomen. Medische behandeling is niet altijd nodig.

Enkele tips:

Bij het secundaire fenomeen van Raynaud is het vooral belangrijk om de oorzaak aan te pakken. Bij een goede behandeling van een onderliggende ziekte, heeft iemand minder klachten aan de vingers of tenen.

Andere behandelmogelijkheden zijn: