In de penis bevinden zich drie zwellichamen. Twee voor de stijfheid en één rond de plasbuis. Het zwellichaam rond de plasbuis vormt aan het uiteinde de glans (eikel).
Bij een erectie vullen de zwellichamen zich met bloed. Hierdoor zwelt de penis op en wordt stijf. Doordat er meer bloed in de zwellichamen instroomt dan uitstroomt wordt de penis hard.
Voor een erectie is seksuele opwinding nodig. Opwinding ontstaat door prikkeling van onze zintuigen (bijvoorbeeld iets zien, voelen, horen) of door gedachten en verlangens. Via zenuwen worden dan signalen van de hersenen naar de penis overgebracht. De gladde spiercellen in de zwellichamen ontspannen zich zodat de zwellichamen zich met bloed kunnen vullen. Om te voorkomen dat de erectie inzakt (de zwellichamen lopen weer leeg) moeten er zenuwprikkels blijven bestaan. Deze prikkels krijgt men tijdens het vrijen.
Een erectie kan ook spontaan ontstaan tijdens de zogenaamde REM-slaap. Dit soort erectie heeft geen verband met seksuele opwinding of prikkeling van zintuigen.
Bij de meeste mannen komt het wel eens voor dat ze moeilijk een erectie krijgen of in stand kunnen houden. Dit kan bijvoorbeeld komen door vermoeidheid, teveel alcohol of relatieproblemen. Er is echter pas sprake van een erectiestoornis als mannen regelmatig gedurende langere periode geen goede erectie kunnen krijgen of vasthouden. Een erectieprobleem heeft een belangrijke impact op de kwaliteit van leven van zowel de patiënt als zijn partner.
Een erectiestoornis kan zowel een lichamelijke, als psychologische oorzaak hebben. Ongeveer 25 procent van erectiestoornissen wordt veroorzaakt door een psychologische oorzaak. Bij 45 procent speelt zowel een psychologische als een lichamelijke oorzaak een rol. Bij 25 procent is er vrijwel alleen een lichamelijke oorzaak terwijl bij 5 procent van de patiënten geen oorzaak wordt gevonden.
Oorzaken
Psychologische oorzaken
Er kunnen allerlei psychologische factoren leiden tot erectieproblemen. Onzekerheid en angst voor falen spelen vaak een belangrijke rol. Ook andere factoren hebben invloed, zoals geluid, licht, geur of gedrag van de partner. Verder kunnen depressies, zogenaamde 'life-events' (ingrijpende gebeurtenissen in iemands leven), geringe seksuele opwinding van de partner, nare seksuele ervaringen in de jeugd, bang zijn voor intimiteit, relatieproblemen of seksualiteit als wapen in een onderlinge strijd tussen de partners, een aanleiding zijn tot een erectiestoornis.
Lichamelijke oorzaken
Er kunnen allerlei lichamelijke factoren een rol spelen bij een erectiestoornis:
- Bloedvatafwijkingen
Gedurende het leven zetten cholesterol en andere vetten zich af op de binnenwanden van de bloedvaten. Hierdoor beschadigen de bloedvaten en kunnen zij minder goed functioneren. Het bloedvat kan minder goed samentrekken, ontspannen of raakt verstopt. Dit proces wordt ook wel atherosclerose genoemd. Het is de belangrijkste oorzaak van hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct, herseninfarct of hoge bloeddruk. Artherosclerose kan ook de zwellichamen in de penis beschadigen. Hierdoor vult de penis zich minder goed met bloed waardoor de erectie afneemt. Ongeveer 40 procent van erectiestoornissen is hieraan te wijten. Door roken, hoge bloeddruk, een te hoog cholesterol, overgewicht en te weinig bewegen neemt de kans op artherosclerose toe. - Diabetes Mellitus (suikerziekte)
Suikerziekte is een vaak voorkomende oorzaak van erectieproblemen. Suikerziekte heeft een slechte invloed op de werking van zenuwbanen en bloedvaten. Ongeveer 30 procent van erectiestoornissen wordt veroorzaakt door Diabetes Mellitus en 50 procent van alle mannen met diabetes krijgt ooit met erectiestoornissen te maken. - Medicijnen, alcohol en drugs
Medicijnen kunnen een rol spelen bij het krijgen van een erectiestoornis. Een voorbeeld vormen de bètablokkers. Zij worden vooral gegeven voor de behandeling van hoge bloeddruk en bepaalde hartproblemen (angina pectoris). Ook kunnen medicijnen tegen depressieve klachten (anti-depressiva) erectiestoornissen veroorzaken. Deze medicijnen kunnen het seksuele verlangen doen afnemen en ook het klaarkomen bemoeilijken. Ongeveer 15 procent van erectiestoornissen wordt veroorzaakt door medicatie. Het gebruik van drugs en alcohol vermindert de kwaliteit van de erectie. - Beschadiging van de zenuwen
Als de hersenen of zenuwen ziek of beschadigd zijn, kunnen prikkels soms niet goed worden doorgegeven. Dit kan het geval zijn na bijvoorbeeld een herseninfarct of een ongeval waarbij het bekken beschadigd is. Ook na een operatie of bestraling in het bekkengebied kunnen problemen optreden. Ongeveer 16 procent van de erectiestoornissen wordt veroorzaakt door zenuwbeschadiging. - Hormoonafwijkingen
Het mannelijk hormoon testosteron beïnvloed de zin in seks (libido). Zodra het gehalte aan testosteron daalt, neemt de interesse in seks en het vermogen een erectie te krijgen af. Een erectiestoornis kan dan optreden. Er zijn verschillende oorzaken waardoor het testosterongehalte kan dalen. Ook afwijkingen in de hoeveelheid schildklierhormoon kunnen erectiestoornissen veroorzaken. Ongeveer 5 procent van de erectiestoornissen wordt veroorzaakt door hormoonafwijkingen. - Overige oorzaken
Ook een afwijking aan de penis zelf, kan tot een erectiestoornis leiden. Als de afwijking bijvoorbeeld pijn doet, kan de man minder zin hebben om te vrijen. Afwijkingen kunnen bijvoorbeeld zijn: een te nauwe voorhuid die te strak komt te staan bij een erectie of een kromstand van de penis (ziekte van Peyronie) die wordt veroorzaakt door een verharding in de wand van het zwellichaam. Ook een toegenomen spanning in de bekkenbodemspieren kan zowel de erectie als de zaadlozing negatief beïnvloeden.
Behandeling erectiestoornis
Alvorens met geneesmiddelen of een andere behandeling te beginnen, is het verstandig eerst uitvoerig met uw (huis)arts en uw partner over uw problemen te praten. Uw arts ziet nou eenmaal meer patienten met dergelijke problemen, zodat hij uw problemen in de juiste proporties kan zien. Dit kan u helpen hier mee om te gaan. In bepaalde gevallen zal de (huis)arts u aanraden advies in te winnen bij een arts of psycholoog, die gespecialiseerd is in de sexuologie. In een aantal gevallen zal helemaal geen behandeling nodig zijn.
