Inhoud

Het syndroom van Cushing is een verzameling van klachten en symptomen die ontstaan als er gedurende langdurige tijd te veel cortisol in het bloed aanwezig is. Onder invloed van het adrenocorticotroop hormoon (ACTH) uit de hypofyse maken de bijnieren cortisol aan. Cortisol is belangrijk voor de stofwisseling en komt vrij bij lichamelijke of geestelijke stress. Cortisol remt onder meer ontstekingsreacties en veroorzaakt een stijging van de hoeveelheid glucose in het bloed (hyperglykemie). Het lichaam reageert op het te hoge glucosegehalte door insuline te produceren. De langdurig verhoogde cortisol en het langdurig verhoogde insuline zorgen samen voor een abnormale verdeling van het lichaamsvet. Ook leidt een continu verhoogde productie van insuline uiteindelijk vaak tot suikerziekte (diabetes mellitus). Daarnaast zorgt het verhoogde cortisol voor de afbraak van eiwitten in de huid en in het haar en verzwakt het bindweefsel. Cortisol heeft een remmend effect op het Antidiuretisch hormoon (ADH), wat ervoor zorgt dat iemand met het syndroom veel moet plassen (polyurie).

Oorzaken

Medicijngebruik
Het gebruik van glucocorticoïden, zoals dexamethason en prednison, is de meest voorkomende oorzaak van het syndroom van Cushing. Deze medicijnen worden voorgeschreven bij ziekten als reuma, astma en infectieziekten van de ingewanden.

Cushing door een gezwel in de hypofyse of bijnier
De ziekte kan veroorzaakt worden door en goedaardig tumor adenoom in de hypofyse. De hypofyse geeft dan te veel ACTH af, een hormoon dat de bijnieren stimuleert om cortisol te maken. Dit wordt ook wel de ziekte van Cushing genoemd, ter onderscheid van het syndroom van Cushing waarbij de oorzaak in de bijnieren gelegen is.

Minder vaak ligt de oorzaak in uw bijnier, waarbij er een goed- of kwaadaardig gezwel in de bijnier zit dat te veel cortisol produceert.

Overige oorzaken
Overige oorzaken van het Cushing syndroom kunnen hun oorsprong hebben in de hogere hersencentra (bij zware depressie) of in de hypothalamus, waarbij er een overmatige afgifte van het corticotropin-releasing hormone (CRH) plaatsvindt. In zeldzame gevallen is er buiten de hypofyse een gezwel dat ACTH produceert.

Symptomen

Bij vrouwen
Verminderde vruchtbaarheid of verminderd libido (zin in seks). Toename van haargroei (hirsutisme) op het gelaat, borsten, buik en ledematen. De menstruatie kan onregelmatig worden of zelfs helemaal uitblijven.

Bij mannen
Verminderde vruchtbaarheid of minder zin in seks en impotentie.

Behandeling

Onderzoek
De behandeling van het syndroom van Cushing is afhankelijk van de oorzaak. Het is erg lastig om het synroom aan te tonen, omdat overgewicht, psychische aandoeningen en overmatig alcoholgebruik tot soortgelijke klachten kunnen leiden. Er wordt daarom op verschillende tijdstippen onderzoek gedaan naar het bloed, urine of speeksel. Met een dexamethason suppressietest kan vervolgens het Syndroom van Cushing worden vastgesteld. Bij deze test dient de cliënt een kunstmatig cortisol hormoon in te nemen, waarna de volgende ochtend het cortisol gehalte wordt gemeten. Bij gezonde mensen is het cortisol dan nauwelijks meetbaar. Als er sprake is van het syndroom van Cushing hebt, zal het cortisol wel meetbaar zijn.

Behandeling
Als het syndroom van Cushing wordt veroorzaakt door een hypofysegezwel wordt geadviseerd de hypofyse te opereren. Ook kan de hypofyse bestraald worden of kunnen de bijnieren verwijderd worden.

Als er een cortisolproducerend gezwel in één van de bijnieren zit, dan zal die bijnier verwijderd worden. Als de beide bijnieren verwijderd moeten worden, zullen bijnierschorshormonen (cortisol en aldosteron) in tabletvorm gebruikt moeten worden voor de rest van het leven.

Als een gezwel ergens anders in het lichaam het syndroom van Cushing veroorzaakt, zal dat geprobeerd worden dat gezwel te verwijderen.